അഥർവവേദം (സംസ്കൃതം: अथर्ववेद, Atharvaveda) എന്നത് ഹൈന്ദവ വേദങ്ങളിൽ നാലാമത്തെതും അവസാനത്തേതുമായ വേദമാണ്. മറ്റ് മൂന്ന് വേദങ്ങളായ ഋഗ്വേദം, യജുർവേദം, സാമവേദം എന്നിവയെ അപേക്ഷിച്ച് ഇതിന് വ്യത്യസ്തമായ ഒരു സ്വഭാവമുണ്ട്. ദൈനംദിന ജീവിതത്തിലെ പ്രശ്നങ്ങൾ, രോഗശാന്തി, ദുഷ്ടശക്തികളെ അകറ്റൽ, ഐശ്വര്യം, ദീർഘായുസ്സ് എന്നിവയ്ക്കുള്ള മന്ത്രങ്ങളും പ്രാർത്ഥനകളുമാണ് ഇതിൽ പ്രധാനമായും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നത്.
അഥർവവേദത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രധാന വിവരങ്ങൾ
രചനാകാലം: മറ്റ് മൂന്ന് വേദങ്ങൾക്ക് ശേഷം, ഏകദേശം ബി.സി. 1000-നും 600-നും ഇടയിലാണ് അഥർവവേദം രചിക്കപ്പെട്ടതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ ഇത് താരതമ്യേന പുതിയ വേദമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ഉള്ളടക്കം: രണ്ട് ഭാഗങ്ങൾ: അഥർവവേദത്തിന് പ്രധാനമായും രണ്ട് ഭാഗങ്ങളുണ്ട്:
- അഥർവാംഗിരസം: അഥർവ മഹർഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഭാഗം. രോഗശാന്തി, ദീർഘായുസ്സ്, ഐശ്വര്യം, ദുഷ്ടശക്തികളെ അകറ്റൽ എന്നിവയ്ക്കുള്ള മന്ത്രങ്ങൾ.
- അംഗിരസം: അംഗിരസ മഹർഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഭാഗം. ശത്രുക്കളെ തോൽപ്പിക്കാനും, ആഭിചാരങ്ങൾ, ദുർമന്ത്രവാദം എന്നിവയ്ക്കെതിരായ മന്ത്രങ്ങൾ.
സൂക്തങ്ങൾ: അഥർവവേദത്തിൽ ഏകദേശം 730 സൂക്തങ്ങളും 6000-ഓളം മന്ത്രങ്ങളും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഇത് 20 കാണ്ഡങ്ങളായി (പുസ്തകങ്ങൾ) തിരിച്ചിരിക്കുന്നു.
വിഷയങ്ങൾ: യാഗങ്ങളെയും അനുഷ്ഠാനങ്ങളെയും കൂടാതെ, സാധാരണ മനുഷ്യൻ്റെ ദൈനംദിന ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിരവധി വിഷയങ്ങൾ അഥർവവേദത്തിൽ കാണാം. രോഗങ്ങൾ സുഖപ്പെടുത്താനുള്ള മന്ത്രങ്ങൾ (ആയുർവേദത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാനം) ദീർഘായുസ്സിനും നല്ല ആരോഗ്യത്തിനുമുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ കുടുംബ ജീവിതത്തിലെ സന്തോഷത്തിനും ഐക്യത്തിനുമുള്ള മന്ത്രങ്ങൾ കൃഷിയുടെയും കന്നുകാലികളുടെയും സമൃദ്ധിക്കുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ ശത്രുക്കളെ തോൽപ്പിക്കാനുള്ള മന്ത്രങ്ങൾ രാജാവിൻ്റെ ഭരണം, സാമൂഹിക ഘടന എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള സൂക്തങ്ങൾ വിവാഹം, ശവസംസ്കാരം തുടങ്ങിയ ആചാരങ്ങൾ ചില ദാർശനിക ചോദ്യങ്ങളും പ്രപഞ്ചത്തിൻ്റെ ഉത്ഭവത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്തകളും.
ശാഖകൾ: അഥർവവേദത്തിന് ഒമ്പത് ശാഖകളുണ്ടായിരുന്നതായി പറയപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും, ഇന്ന് പ്രധാനമായും രണ്ടെണ്ണമാണ് ലഭ്യമായത്: പൈപ്പലാദ ശാഖ, ശൗനകീയ ശാഖ.
ശൗനകീയ ശാഖ: ഏറ്റവുമധികം പ്രചാരത്തിലുള്ള ശാഖയാണിത്.
ഭാഷ: വൈദിക സംസ്കൃതത്തിലാണ് അഥർവവേദം രചിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. ഋഗ്വേദത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഗദ്യവും പദ്യവും ഇതിൽ ഇടകലർന്ന് കാണപ്പെടുന്നു.
അഥർവവേദത്തിൻ്റെ പ്രാധാന്യം
ദൈനംദിന ജീവിതത്തിൻ്റെ വേദം: മറ്റ് വേദങ്ങൾ പ്രധാനമായും യാഗങ്ങളെയും ദേവതാ സ്തുതികളെയും കേന്ദ്രീകരിച്ചായിരുന്നപ്പോൾ, അഥർവവേദം സാധാരണക്കാരൻ്റെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തിലെ ആശങ്കകളെയും ആഗ്രഹങ്ങളെയും അഭിസംബോധന ചെയ്തു.
ആയുർവേദത്തിൻ്റെ അടിത്തറ: രോഗശാന്തിയെക്കുറിച്ചുള്ള നിരവധി മന്ത്രങ്ങളും ഔഷധ സസ്യങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പരാമർശങ്ങളും അഥർവവേദത്തിൽ കാണാം. ഇത് പിൽക്കാലത്ത് ആയുർവേദ ചികിത്സാ സമ്പ്രദായം വികസിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന അടിത്തറയായി വർത്തിച്ചു.
മാന്ത്രിക വിദ്യകൾ: മന്ത്രവാദം, ആഭിചാരം, രോഗശാന്തി, ദുഷ്ടശക്തികളെ അകറ്റൽ തുടങ്ങിയ മാന്ത്രിക വിദ്യകളെക്കുറിച്ചുള്ള മന്ത്രങ്ങളും ഇതിൽ ധാരാളമായി കാണാം. ഇത് അന്ധവിശ്വാസങ്ങൾക്ക് പ്രചാരം നൽകി എന്ന വിമർശനവും ഉയർന്നിട്ടുണ്ട്.
സാമൂഹിക ജീവിതം: വൈദികാനന്തര കാലഘട്ടത്തിലെ സാമൂഹിക ജീവിതം, ആചാരങ്ങൾ, വിശ്വാസങ്ങൾ, ഭയം എന്നിവയെക്കുറിച്ച് അഥർവവേദം വിലപ്പെട്ട ഉൾക്കാഴ്ച നൽകുന്നു.
ദാർശനിക വീക്ഷണങ്ങൾ: അഥർവവേദത്തിലെ ഉപനിഷത്തുകൾ (പ്രധാനമായും മുണ്ഡകോപനിഷത്ത്, പ്രശ്‌നോപനിഷത്ത്, മാണ്ഡൂക്യോപനിഷത്ത്) ഹിന്ദു ദർശനത്തിൽ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടവയാണ്. ആത്മൻ, ബ്രഹ്മൻ, പുനർജന്മം തുടങ്ങിയ ആശയങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഇവയിൽ ചർച്ച ചെയ്യുന്നു.
അഥർവവേദം ഇന്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിൻ്റെയും മതത്തിൻ്റെയും ഒരു വ്യത്യസ്തമായ വശം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. ഇത് കേവലം അനുഷ്ഠാനങ്ങളെ മാത്രമല്ല, സാധാരണ മനുഷ്യൻ്റെ ഭയങ്ങളെയും ആഗ്രഹങ്ങളെയും അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്ന ഒരു ജനകീയ വേദമായി നിലകൊള്ളുന്നു.